mércores, 31 de agosto de 2016

Maneiras de huno


Leo unha entrevista cunha autodenominada crítica de cinema “online”. As súas respostas están cheas de "(risas)" e palabras coma “review”. Afirma que as súas críticas lle valen cualificativos coma “feminazi”, por acedas e provocadoras. Disque van dirixidas ó que ela chama “machirulazos” ou algo semellante: eses homes que, segundo ela, se negan a ver Girls (di tal coma se fora esa serie de visionado obrigatorio) e lle chaman gorda nas respostas ós seus vídeos. Considero isto un xesto de honestidade: afirma abertamente que a súa é unha batalla de xénero. Claro que, e aquí veñen as dúbidas moi razoables, tamén di que El Gran Lebowski é “machirulazo”, e que a critica para lles dar nos nefres ós idem. Para min e para calquera cun coñecemento mínimo deste filme é calquera cousa agás iso, e nunca unha obra mestra, tampouco. Non alcanzo a comprender de onde tira conclusións tan incomprensibles. É o seu un criterio que da moito que pensar. Acaso pode o candor coa eficiencia.
O caso desta activista metida a crítica de cinema é o de moitos outros activistas noutras causas hoxe, máis ou menos xustas. Querendo combater ós bárbaros, adoptan as maneiras dos hunos. Malos tiempos para la lírica, ou como queira dicirse. Será que eu son dos que non engurran o nariz cando nos filmes de acción os bos fan brincadeiras durante os tiroteos, pero boto en falta certa humanidade nesta xente. Humanidade no mellor sentido da palabra. Non fan doadamente concesión ó humor; acaso á burla, que non é igual. Cando sucede isto, non é tampouco meirande a súa facilidade para tirar faíscas de agudeza. Dan a impresión de ser apenas lectores da sección de Politoloxía e espectadores da escola de Costa Gavras; que non é que estea mal, carallo, pero hai moito mundo alén; Xogo de tronos vale ben para quen guste dela, tan certo coma que na falta de elevadas pretensións e na claridade de ideas doutras menos apreciadas reside moitas veces un encanto que dá a vida. Polo demais, todo é solemnidade. Solemnidade teimuda, mesmo para pedir unha cervexa e un bocadillo nunha barra de barrio, e unha vehemencia de bandeira ó vento. E a razón da que se enchen procede da fe cega, coma a desas persoas convencidas de que un estado de ánimo positivo facilita a cura dunha enfermidade. Cando se lles aclara que isto xamais foi demostrado e que a melloría, de se dar, procedería da mellor disposición do doente para tomar a medicación, abanean a testa con furia e negan coa ollada perdida. Como o feito non se axusta ó seu gusto, non é feito.
En varias series actuais se trata a dificultade de combater monstros sen acabar sendo monstros. O argumento de combater pobres de espírito sen acabar sendo tal non é moi televisivo, digo eu.

xoves, 25 de agosto de 2016

O couce na porta do capo


En La mala ordina ("Nuestro hombre de Milán" en España), policial italiano dos 70, do subxénero rechamante e encantador do poliziottesco, plantéxase a rebelión do monicreque contra quen lle move os fíos. Dous sicarios da mafia italoamericana chegan a Milán coa encarga de matar ó suposto ladrón dun cargamento de heroína da organización. Ignoran que é un vulgar chulo de putas alleo por completo ó asunto. Todo era comedia: foi o socio local da organización o ladrón, e á hora de lles dar ós seus superiores xerárquicos o nome dun culpable para librar do enredo, deulles o dun xan calquera.
Aquí é onde o cinema amosa a súa carta branca. Non é só o inverosímil da trama: que a poderosa Nova York crea o primeiro que lle din sen facer comprobación cando se trata de matar espectacularmente. O malandro Luca Canali resistirase a morrer sen coñecer o motivo e acabará contragolpeando ata chegar ó mesmo despacho do capo. A diferencia do xénero negro ianqui, aquí non se trata da loita dun só home contra un sistema podre, por moralidade ou por xustiza social. Aquí, Canali vese acurralado e reacciona coma un animal. Non hai máis.
Con todo, non deixa de ser a expresión dunha idea moi difícil de materializar, a da revolución do paria, que aquí aparece, porén, coma algo moi normal, á vista dunha cidade case por enteiro indiferente ós disparos e cabezadas da presa contra os seus perseguidores e presas ó tempo.
A xente adoita diferenciar entre o cinema e a vida real. Sabe que o que fixo Luca Canali non pode pasar da pantalla. Uns, porque considerarían unha tolemia o contrario, outros, porque cren que acabarían nunha penitenciaría. O que uns e outros de seguro teñen en común é a asimilación doutra mensaxe: a culpa do mal do paria é sempre do paria, e só pode remedialo mediante un alarde de falsa iniciativa: entrar no despacho do capo dun couce na porta, mais non para liquidalo, senón para ser o seu empregado mellor pagado.

xoves, 18 de agosto de 2016

Afumar a dinamita


No medio dun itinerario que sigo case a diario, fun dar a outra mañá cunha zona acordoada pola policía. A fita de plástico branca e azul acoutaba un tramo de acera duns poucos metros, entre un asilo de anciáns e a fileira sen oco de coches estacionados que pode verse en case toda rúa lucense. A razón estaba no chan, cuberta cunha manta da cor da canela. O sangue corría pola canle dos sumidoiros. A un lado estaba un policía teso e impertérrito. Á outra había dous bancos, un a cada lado da fita. Os dous estaban ocupados, cada un por unha muller que imitaba o aceno do policía. Parei uns segundos a observar a estampa. Semellaba algo propio dun programa de cámara oculta. As mulleres non amosaban emoción ningunha. Limitábanse a mirar á fronte con aire ausente, coma pensando nas súas cousas. Pensei que, se tiveran a man cadanseu xogo de calceta, poñeríanse a tecer.
Aquí é moi común que a xente asista ás meirandes atrocidades coa ollada no ceo, á procura de nubes que agoiren chuvia, calculando se debe pendurar a roupa a secar ou non en función do que vexa. Por moito que, polo demais, amosen ser persoas tremendamente sentidas en todo o que é a teoría e, pode parecer mentira, cando o mal xa está feito (por eles mesmos, por causalo ou consentilo). Estes días, non hai quen presencie un incendio á porta da súa casa sen mover un músculo. Rillará o demo neles a laiarse da falta de medios das brigadas forestais. Mais hai pouco probablemente depositaron a súa papeleta na urna coa indiferencia de quen se pon a fumar nun almacén cheo de dinamita, ben por ignorancia do que esta é, ben por convencemento de que o proceso de afumado mellora o produto, coma se fora un xamón.
A sensibilidade aquí ten o GPS avariado. Xorde coma unha labarada por motivos tan relevantes coma unha cor que non gusta ou un sorriso de máis ou de menos. Semella darse unha sobreestimación das cousas pequenas. Que nos morra alguén diante ou lle arda a casa ó veciño sonche temas rutineiros.

xoves, 11 de agosto de 2016

A copiña do prestixio


Foto: Lode Van de Velde

Xa o dixen algunha vez, penso, mais debo recuncar porque a tendencia permanece: sorpréndeme que a actitude canalla continúe a ser símbolo de frescura entre xente de letras. É máis doado, en igualdade de méritos literarios, que un xornalista ou escritor acaden a loa entusiasmada (o adxectivo é importante) de lectores e (tampouco é xa raro) críticos se o seu universo está poboado de bares escuros vistos a través dunha pantalla de aire tremelicante por razón de corenta graos. Se as súas reflexións enxeñosas e confusas saben a ferruxe coma o acordar logo dunha turca do 15. Teño a sensación de que a súa actitude se considera, dalgún xeito e acaso inconscientemente, revolucionaria. Ía dicir contestataria, pero non sei se o termo se emprega aínda na súa acepción orixinal. É coma “fascista”, abreviado “facha”, que pasou a aplicarse na actualidade tanto a autores de asasinatos en masa coma a opositores á opinión de quen pronuncia tal palabra con indignación.
Dubido, tamén, que se poida considerar revolucionario cebar con insistencia as economías de produtores de alcol e empresarios do lecer nocturno máis probables aliados, aparte do dano para a propia dignidade, pero deixémolo estar.
Sorpréndeme, digo, esta vixencia nun mundo que despreza o que é anterior a Pulp Fiction, porque a figura deste tipo de perdedores é tan antiga coma o lume, como pouco. Todas as costuras do traxe deberan estar xa moi vistas. O mecanismo moi coñecido. É de loar que, por unha vez, algo pasado de moda sexa referencia.
O máis destacable do asunto é para min unha omisión fundamental. O heroe de hoxe, que é un antiheroe, é un contedor andante de nicotina e licor; ás veces acéptase que consuma drogas carentes do estatus de "esnob". Teñen estas persoas, polo visto, o prestixio da resistencia. Mais é curioso que non se repare noutros resistentes: os que fan o mesmo camiño sen estes confortos temporais. Encarar cada día sen whisky nin cigarro supón un esforzo que merece sequera a mención no fondo da entrada dun blog. Polo demais, todo é subxectivo, e a miña subxectividade non é necesariamente a doutros.

luns, 1 de agosto de 2016

Fóra as hemerotecas da vida


Pensa un de cando en vez no que dixo e fixo hai dez ou quince anos e é coma pensar nas ocorrencias que se poden ter durante unha noite de insomnio: tolemias e absurdos que á luz do día se desbotan con incredulidade. Lembro que as miñas opinións eran moito máis simples, moito máis poderoso o meu lado impulsivo (ata a franca temeridade mesmo), moito máis lixeiro o uso que lle daba a palabras coma anarquía ou modernidade e decididamente máis cursi a miña forma de falar de cousas coma o amor ou a liberdade; das miñas dedicatorias de libros nin falo. Non me identifico con case ningunha daquelas ideas. Arrepíntome de moitos daqueles actos. Se alguén os resucitara e mos puxera diante, agora ou algún día, é pouco o que tería autoridade para facer: aquela persoa non é esta, hai moito tempo que non. Non sei se son mellor, pero si moi diferente. Supoño que me limitaría a avergonzarme e sorrir con certa condescendencia á vista das “probas do delito”. Máis nada.
Igual que digo que me arrepinto de moito do feito daquela, pois desconfianza merece quen nunca se arrepinte de nada, digo tamén que, ó tempo, foi un paso fundamental para chegar ó eu presente. Non comparto esa manía actual do abuso das hemerotecas, masivo por mor da internet: fulano di algo e decontado alguén lle afea o comentario cunha imaxe ou un texto de hai anos no que ese mesmo fulano di xustamente o contrario. Se ben en ocasións está xustificado (penso, como non, en política institucional), enténdoa unha agresividade xeralmente innecesaria e sen sentido. Ningunha persoa é a mesma á volta de dez anos, teño lido non sei onde, e sospeito que é verdade. O cambio de mentalidade é propio dunha mente humana; moi estraño sería o contrario. É natural e mesmo terapéutico. Con frecuencia, cómpre realizar as ideas primitivas para se liberar delas. Deixalas atrás mentres se está a tempo, como a serpe deixa a camisa vella logo da muda de pel. Se non, fican latentes aí dentro, a risco de abrollar nun momento que adoita ser o menos oportuno. Con ese cemento se constrúe a traxedia humana.