martes, 29 de xullo de 2014

A vida nun barrio popular

Foto: Daniele Pellati
Ultimamente vou de cando en vez pola Tinería. Supoño que algunhas guías de viaxe a definirían coma “barrio popular”, expresión sempre ambigua. Para quen non o saiba, a Tinería foi o barrio das putas da cidade de Lugo.
A razón que me leva a este lugar é visitar uns coñecidos que abriron hai pouco unha mestura de ultramarinos, tenda de produtos ecolóxicos e arte no Recanto do Miño. É raro que nun lugar semellante poida haber algo chamado La Alacena, pero así é. A casa que alberga o negocio, que tivo como últimos inquilinos a varios funcionarios da Xunta, fora no seu tempo un prostíbulo de certa sona. Cando mo dixeron, non puiden evitar unha ollada sorprendida en derredor, porque é o que se di unha caixa de mistos. Quixen imaxinar como sería unha esmorga en tan escasos metros cadrados e só puiden evocar o cheiro a suor e o tacto da carne húmida. A miña reticencia de sempre ó sexo de pago acrecentouse automaticamente.
Adoitamos conversar no baixo da casa, desde a porta espalancada. A actividade da praciña ó sol pásanos toda por diante dos ollos. Os turistas algo aqueloutrados que soben desde a Porta Miñá non teñen razón para tal actitude, pois non hai xente “problemática”, a diferenza do que poida pensarse nunha zona desprovista (quitada a tenda dos meus coñecidos e o pub Diablo, só para noctámbulos) doutro comercio que non sexa o das poucas prostitutas que fican tripando nas súas pedras. De feito, e polo que levo visto, case nunca acontece nada. Iso é o desconcertante: as vidas desa xente semellan ser, nunha alta porcentaxe, inactividade. As das mulleres non tanto: teñen que traballar co seu corpo. Os homes, todos de mediana idade mínimo, si que son pouco máis ca estatuas lenemente animadas. Se non fora porque é bastante obvio que ignoran o budismo ou lles importa un carallo, pasarían por mestres zen. Algúns, malia todo, desmenten ese aire abúlico bradándose incoherencias uns ós outros, ou ben a esas eslavas taciturnas e latinoamericanas rechamantes que de seguro supoñen a razón esencial da súa presenza desleixada nos portais. Case todos teñen o aspecto característico daqueles homes de antes de escarvadentes e camisa de manga curta que, unha vez abandonados pola muller, xa non volvían afeitarse nin vestir roupa limpa.
Faise insólita a existencia de individuos así. Desde a soleira, un pregúntase onde se meterán, que é o que farán, como vivirán cando non están aí, sentados á sombra, baduando obscenidades coma se para eles non existira máis nada.

venres, 18 de xullo de 2014

Oficio de merdáns

Foto: William Morris


Hoxe, nunha carta ó director de El Progreso, o poeta Manuel Xosé Neira lamenta o que entende coma desconsideración por parte do Concello de Lugo cara os colaboradores da revista poética Xistral. Disque os devanditos colaboradores non viron un can polos seus poemas, e que mesmo o acto de presentación foi máis ben pouco elaborado, sen sequera "un viño español e uns pinchos". No tocante ó pago das colaboracións, indica o poeta unha "cantidade simbólica" desexada de 30 euros por poema. Haberá quen estime estas demandas enunciadas con certa candidez. Se fose así, que agradeza a propia inocencia, pois significa que ignora o que supón intentar sobrevivir adicándose á escrita en galego.
Non estou ó tanto das condicións de colaboración na revista. Adiviño que non se pactara pago ningún ós participantes. Seguro que tal afirmación non vos chamou nada a atención. É o típico. Se un organismo contrata, poño por caso, un informe de viabilidade dun servizo calquera, dase por feito que haberá factura e desembolso. En cambio, dun artista o que se sobrentende é que se trata dunha persoa que normalmente exerce un oficio de encher horas mortas non ocupadas polo verdadeiro, e que ha de facer algo para os demais (non é outra cousa, publicar unha obra literaria, e digo «para» e non «por», ollo) sen pretender recibir contraprestación xusta. Desde o comezo, debe aceptar unha condición que se teclea axiña: a esixencia de total altruismo. Entende un que, xa que se lles nega un pago material, rematarán por percibilo doutro tipo, tal vez en forma de puntos extra para opositar ó Ceo. Mentres non chega esa hora, Manuel Xosé Neira definiu a situación da seguinte maneira: "queren tratarnos coma a merdáns".

luns, 14 de xullo de 2014

Só podía chamarse Frank



"Esta noveliña -se así pode chamarse- foi escrita, dun tirón, unha desas noites en que o sono non da chegado. E, para pasar o tempo, un, do mesmo xeito que pode ler, ponse a escribir sen moitas ganas. Por iso -e isto é o que quería dicirvos- se algún valor ten é a súa espontaneidade. E, quizais, quizais, o de ser a primeira obriña do Oeste que se publica en lingua galega. Nada máis."

Seguindo con Xosé Fernández Ferreiro, o que vides de ler é o prólogo d'A morte de Frank González. Levaba razón nisto último o autor: foi o primeiro western literario galego. Igual que ocorre no cinema actual, o seu xénero está moi escasamente explotado na literatura galega. Só Isidro Novo, que eu lembre, tivo a audacia de retomalo hai xa anos co seu nabowestern carallán Por unha presa de machacantes (Edicións Positivas). Poida que lle adique unha vindeira entrega d'As pequenas esquecidas.
A morte de Frank González consiste nunha ollada múltiple deitada sobre un mesmo e enigmático personaxe. Un a un, os membros dun grupo de persoas que conversan por escorrentar o tedio dunha espera van dando cadansúa versión acerca da identidade e feitos do individuo, todas ben distintas unhas das outras, como é frecuente na humanidade. Que se era rancheiro, que se era bandido, que se andaba envolto con esta, que se tivo leas con aqueloutro... Nada se sabe con certeza, mais é así como se vai compoñendo un rompecabezas, sen pretensión ningunha de transcendencia, como era típico do seu autor, e así e todo encantadoramente armado ó longo de 91 páxinas en letra Arial, como era típico da editora, a tamaño grande.
A edición primeira, das infravaloradas Ediciós do Castro, aparecida o mesmo ano da fin da ditadura franquista, é estupenda, co papel máis ben amarelo non por mor do paso do tempo e mailas ilustracións de Luis Seoane a toda páxina en rigoroso branco e negro, agás a da capa que reproduzo aí enriba co meu escáner barateiro, da cor do sol que esmorece, con esa grafía de cartel de spaguetti-western e ese Frank González bigotudo e mal afeitado, de ollada indescifrable. Porque o protagonista sempre ausente non podía ter outro nome. Nada sería igual se non se chamara Frank, e non o sería se non se chamara González.

luns, 7 de xullo de 2014

LUGO BAIXO O TERROR DOS ZOMBIS. Idea para un filme

Foto: Kim Newberg
Neste tempo de sol a cada punto máis estable, vira masivo un fenómeno frecuente entre os lucenses menores de 40 anos: o abandono a escape da cidade para pasar fóra cada fin de semana. Nas tardes de sábado ou domingo de verán é practicamente imposible tomarlle unha con ninguén aquí: andan todos a percorrer os montes en bicicleta de montaña, a facer a ruta dos pubs por Melide ou non se sabe ben o que nas súas respectivas vilas natais ou en Viveiro, Coruña, Porto ou Tegucigalpa. A hostalería local celébrao: hai quen aproveita para pechar algún dos dous días (ollo: falamos de fins de semana) ou directamente o mes enteiro, algo que, coa chegada de turistas estivais, resulta cando menos ousado. Así, Lugo vólvese cemiterio desde o venres á tarde ata o luns á mañá. Polo menos para quen non guste de museos, que son lugares onde só hai obxectos inanimados.
Nisto cavilaba eu onte á noite, mirando Nova York baixo o terror dos zombis, de Lucio Fulci, logo dunha xornada depresiva, de acidez de estómago e pensamentos escuros. E ocorréuseme que tal vez o fenómeno que aquí acontece puidera ser igualmente explotable no cinema. Velaquí a

SINOPSE: Un mozo, preferiblemente forasteiro: alemán, francés, inglés, nórdico..., chega a Lugo para un reencontro cunha amiga lucense que coñeceu no Erasmus, por poñerlle. Non a avisara antes, pois quere que sexa unha sorpresa. Si, o mozo coida que houbo algo entre eles e ven confirmalo. É un tipo de “carácter complexo”, como se di agora. Chega un sábado de xullo. E claro, a pomba voou, coma case todo o mundo. O número de teléfono que dela conserva está anticuado, e non sabe onde vive, nin lle coñece á familia, nin amigo ningún. Comezará a pescudar, e non só para dar coa amiga. Polo camiño, xa reparou no aire estrañamente desolado e poeirento dunha cidade de 90.000 habitantes e un potencial turístico nada desprezable, sobre todo histórico. Contará coa axuda dunha atractiva e inexperta axente da Policía Local, tamén de orixe forasteira, aínda que española, á que atopa ociosa no Parque Rosalía; resulta que a envían desde Sanfiz a patrullar a cidade a xornada completa, a xeito de novatada. Logo de removeren Roma con Santiago, saberán, por boca dun home excéntrico e solitario, da maldición que ameaza á cidade. E é que, se se dan unha serie de factores, abriranse as tumbas dos cemiterios e caerá sobre Lugo unha catástrofe zombi. E esa catástrofe só podería darse en sábado ou domingo. Por iso os máis dos habitantes foxen nesas datas coma a cabra foxe do coitelo. Poñamos que é preciso un Elixido para o seu desencadeamento, tal vez o propio mozo forasteiro, e que este, sen querer, chega a facelo. Os tres heroes terían que procurar, daquela, coas rúas tomadas polos mortos viventes, unha solución antes de que fora demasiado tarde.

Coido que o exposto abonda para unha serie B adorable. Coma na matanza do porco, todo se aproveitaría. Boa parte do elenco podería ser local: sequera coma extras maquillados de zombis, moitos lucenses gustarían de aparecer nunha película. Eu mesmo podería ter un papel, ben o do mozo forasteiro, ben o do solitario excéntrico; a este último acaeríalle o personaxe dun xogantín empedernido das máquinas de apostas deportivas, ou o do único home novo da cidade que senta nas mesas dos bares cun libro e non un smartphone entre as mans. E as localizacións que? Imaxinade a Avenida de Ramón Ferreiro (noutro tempo denominada Camiño do Cemiterio, por certo) a inzar de cadáveres andantes vestidos cos restos do traxe dos domingos co que foran soterrados. E ós nosos heroes cercados pola horda putrefacta na Praza de Santo Domingo. Ou combatendo a golpes (ou disparos, no caso da axente) na cabeza dos mortos entre as casas vellas de Paradai. Espectacular.
Só é un argumento, madía leva. Mais sería un desperdicio deixalo quedar sen convertelo en guión, algo ben factible para mentes hábiles. Lugo precísao. É unha cuestión elemental de aproveitamento dos recursos locais.