martes, 23 de febreiro de 2016

Coma pacifistas con botas militares


Dixo Julio Anguita que España é un país capaz de se poñer diante dun touro, pero ve un libro e sae correndo. Nada que moitos non souberamos, pero definido de xeito impecable: Miguel de Unamuno morrería de envexa se tal lera.
Se digo que non é nada que un non saiba, é porque o comprobo a diario. Facede a proba, se queredes. Abonda con saír á rúa cun libro na man con certa frecuencia. Debe resultar ben visible: unha edición de peto pasaría desapercibida. Facede coma min estes días, que cargo cunha en tapa dura (das poucas das que dispoño) de Valdemar que deixan pequena a meirande medida de peto coñecida. Cabe con moita estreiteza no peto do meu chaquetón de mariñeiro, mais a dificultade de introducilo alí obrígame moitas veces a poñelo debaixo do brazo.
Alí o levaba cando me crucei cunha muller e dúas raparigas, nai e fillas, é de supoñer.  Logo de eu pasar, unha das cativas, tal vez coidando non ser oída, comentou algo do que captei a palabra “intelectual”, tocada por certa sorna.
Deixemos aparte unha confusión estética probable: comentaba Woody Allen que moitos o coidaban un erudito polo seu aspecto, sen saberen que gusta de cousas coma os partidos de béisbol. Pódese pensar que a intención da rapariga era esa tan mundana da burla inxenua. Eu máis ben me inclino a pensar que ela, coma moita xente por aquí, non concibe, por norma, que unha persoa leve enriba un libro para lelo, senón a xeito de atributo para a construción da propia imaxe, un pouco coma os pacifistas que gastan botas militares ou moitos políticos e o seu uso da palabra “diálogo”.
Pero eu nunca o sabería explicar coma Julio Anguita.

luns, 15 de febreiro de 2016

As leas d'A Familia


Foto: Picography

Non son unha persoa familiar. Non asisto a vodas nin funerais, nin fago chamadas por mor de festividades (esas chamadas cun ton de voz xovial, moi diferente do que se emprega non ben se colga o teléfono), nin me meto nas súas leas, nin falo ben nin mal de xan nin de pericán. Fágoo, entre outras razóns, para que, en caso de que algunha ovella se volva negra, non me veñan pedir a min responsabilidades nin atribuír culpas que non teño, soamente por ser parente de. É irracional tal forma de razoar, desde logo, pero xeneralizada por aquí. Se teu pai era un mangante ou túa tía unha lercha, ti, como mínimo, malia non ter volvido por un nin por outra, has de ser un malnacido. Pódeseme chamar irresponsable, non é delito facelo. Eu, aceptar, non o acepto. A familia materna ou paterna é cousa que nunca se pide: simplemente vén, de xeito inevitable, coma os temporais. Nada teño que ver con Esperanza Aguirre, por exemplo, que si puido escoller, e escolleu. Tiña na casa un fedor a cadáver que non había quen parara en quilómetros á redonda, mais dimite deixando claro que non tiña nariz, ou sinusite crónica, non sei. Ela é, coma moitos concursos de televisión ou coma o termo “casta” referido á políticos con moito trienio, unha copia. Hai unha historia que coido xa moi coñecida: Logo haberá vinte anos, entrara ó despacho de Manuel Fraga certo político daquela noviño coa carta de dimisión na man. Oíra cousas que daquela poñían medo, polas que a xente aínda dimitía. O petrucio debeu calar un intre antes de lle preguntar se sabía por que a un dos seus alcaldes do sur de Pontevedra lle chamaban O Lixeiro. O dimisionario non debeu sabelo. “Polo lixeiro que corre diante da Garda Civil”. Era contrabandista. Imaxino a placidez coa que lle espetou aquilo ó novato, o viu marchar por onde viñera cunha confusión doutra clase na cabeza e botou unha cabezada no butacón de coiro. Non dimitiu, claro. E gañou eleccións autonómicas coma se tal. El, coma ela, non quixo meter as mans na fosa séptica anegada. A diferencia foi que, polo menos, non simulou unha dignidade da que carecía. Escolleu á súa familia entre o peor de cada casa sen perder o orgullo. O que xa teñen os dous en común, e do que libro eu na miña nula relación familiar, é que quen apanda coas consecuencias desa decisión non son eles.

luns, 8 de febreiro de 2016

Todos botados ó monte


“¡Los cómicos en mi casa!”, rosmaba indignado o Marqués de Leguineche (Luis Escobar) en La Escopeta Nacional mentres naquela cea chea de arribistas se facía a presentación en sociedade dunha pendanga de alto standing con aspiracións de actriz (Bárbara Rey). Era evidente que o Marqués vivía no pasado: aqueles cómicos xa non eran estes cómicos. Das súas palabras deducíase que os actores non eran xente de ben.
Lembrei esta escena cando lin que unha compañía de teatro de monicreques representou unha función en Madrid, logo doutra en Granada sen repercusión, e acabou condenada á cadea. A obriña, titulada La bruja y Don Cristobal, contiña entre outras cousas o aforcamento dun xuíz, o acoitelamento dun policía, o dunha embarazada e a violación dunha monxa e “posterior agresión” cun crucifixo. Contra o que é frecuente, non era para nenos, tal e como deixaran avisado; o que xa non sei é se indicaron claramente que era para adultos. O argumento de máis peso para levalos ó xulgado tería sido o final, onde se amosaba un cartel cun xogo de palabras loando simultaneamente a Al-Qaeda e a ETA.
Esta reacción xudicial histérica, sumadas ás de máis dun político, pola conta que lles tiña e coa axuda da súa predisposición para o desatino, valeu para omitir, ou comentar coa lingua moi pequena, o que me parece o detalle principal do asunto: que a tal función de monicreques, austeridade aparte, case deixaría quedar as do Grand Gignol (que non eran de bonecos malia o nome) coma anuncios de suavizante.
Eu estaba a cincocentos quilómetros e descoñezo o libreto, así que me absteño de tirar conclusións sobre a intención final dos seus autores. Outra xente si buliu a facelo, tal vez con máis coñecemento do asunto. Para eles, os responsables de Títeres desde Abajo son combatentes contra o poder reaccionario. Algúns opinan que a obra é “pouco adecuada”, para decontado engadir, cun acaloramento que intúo, que tamén o son as touradas, coma se iso a dignificara. Deben entender que non hai máis xeito de facer ver o desagradable que é comer coma unha fera ca convidando a tódolos non expertos na materia a destripar unha vaca e meterlle o dente ás entrañas fumegantes. Co cal, de paso, anulan a teórica superioridade moral ou intelectual que puideran terse atribuído e, sinxelamente, bótanse ó mesmo monte no que os seus rivais están xa a cazar. E en casa de lobos, fai coma todos.

martes, 2 de febreiro de 2016

O que non conta



Falei máis dunha vez desa (moita) xente tan pouco atenta que a súa ignorancia ou inconsciencia fai gañar eleccións a partidos podres de corrupción ata a raíz ou millóns a produtores de telerrealidade ou autores de libros que non son libros ou youtubers sen area de sal; non sei cal das alternativas será peor. Esta xente adopta unha posición extrema: a de non querer saber nada en absoluto.
De igual maneira, hai quen adopta xusto a oposta. Esoutro día lin nun xornal unha crítica de certa serie televisiva. Pasei liñas agardando ler o que finalmente lin: a denuncia insistente de numerosos cabos soltos na trama. A queixa principal consistían en que os guionistas foran espallando polo camiño do espectador un regueiro de migallas que non levaban a ningures. A impresión xeral, se un se fiaba por esta crítica, é que toda calidade da serie quedaba escurecida por esta inconsistencia argumental. O concepto que a autora semellaba ter dunha serie televisiva,e quen di tal di unha novela, dado o trato que se da hoxe a moita ficción audiovisual por entregas, cimentábase nunha estrutura perfectamente construída, sen fisuras. Diríase que máis nada importa tanto: nin o traballo dos actores, nin os diálogos, nin a escenografía. A función principal deste produto con data de caducidade moi próxima sería, pois, armar sen fallo tódalas pezas do crebacabezas para que fique no medio un camiño que conduza, sen desvíos improdutivos, a saber se o asasino foi ou non o mordomo. Unha vez determinado o anterior, perdería o máis do seu interese.
É razoable pensar así se un se mete no pelello do dono de HBO. Mais, desde que as series xa non son analizadas coma tal, senón coma obras de arte, paréceme un xeito algo simple de ver a cuestión. A exactitude da trama dunha historia non é o que move a volver a ela, polo menos no meu caso. É todo o demais. O que, aparentemente, non conta.