martes, 30 de decembro de 2014

Mensaxe de Fin de Ano

Esta mañá fun mercar o pan. A dependenta queixábase do frío. Eu díxenlle «Estamos en decembro», e ela «Si, xa, pero é que...», que vén sendo a contestación lucense estándar cando se afirma que o inverno debe parecer inverno, aparte de selo cronoloxicamente. 
Caera unha xeada de moito nabo. «Mágoa que non nevara», dixen eu, que son moi apegado a certos clichés, coma os invernos cunha cuarta de neve, mínimo. Ela riu e respondeu: «E logo quéreslles escarallar a noite a eses que andarán correndo por aí fóra en Fin de Ano?». E entón materializouse a ocorrencia:
«Que corran... pola neve», dixen. Decateime á metade da frase. Se hai unha imaxe do Nadal máis evocadora, eu non son quen de imaxinala.
Feliz paso ó 2015, e gracias por estar aí.

luns, 22 de decembro de 2014

Se se oíra un forte estoupido

Foto: X posid
As razóns a priori banais teñen ás veces un peso especial. Unha das que me fan detestar o inminente periodo Nadal-Aninovo é a proliferación de seudopartidos de fútbol amigables deses nos que porteiro e máis lanzador, en ámbolos dous casos en pésima forma física ou competitivamente nulos, se dan unha aperta logo de convertido un penalti, eses partidos que se supón que deben ser aplaudidos (porque tolerar, toléroos) por obedeceren a causa benéfica. Semella banal, efectivamente, pero o seu compoñente depresivo zorrega boas xostregadas que non deixan esquecer.
Pero non é a razón máis poderosa do meu desexo xa vivo de que axiña chegue o 7 de xaneiro. Estoutra é máis solemne. O ideal sería que vós mesmos a experimentarades, porque non é doada de explicar a golpe de tecla. É cousa de impresións, dos sentidos. Comprenderedes, tal vez, de que falo se vos deixades caer por Lugo na tarde dun día 24, máis aínda na dun 25 e, por enriba de todo, na do 1 de xaneiro. A do 24 vai cargada desa premura por chegar a unha casa quente que non todos coñecemos. A do 25 é un paso intermedio entre a humanidade e a petrificación. No tocante á de Aninovo, habiades notar máis sensación de vida nos restos da batalla do Órbigo. En teoría é algo comprensible: na noite anterior, moitos negáronse a durmir para non perder a estrea. O comprensible é que o deserto dure ata a hora do xantar. Se a un lle dan as catro da tarde mirando a vida pasar deitado nun sofá, sen decatarse da necesidade de aire fresco, cómpre poñerse no caso de que en Corea do Norte ou Irán se oíra de súpeto un forte estoupido. Que carallo de final merdento sería ese? "Dignidade" é unha palabra que soa fea no medio desta renuncia a tomar nada en serio que é a liña de pensamento actual. Pero hai que darlle unha oportunidade.
A postura máis digna dun ser humano é a ergueita, que é a que se adopta para camiñar, que é o que se fai para saír respirar. Dixen. Bo Nadal, mellor Aninovo a todos.

luns, 15 de decembro de 2014

A fin da teoría Milhouse

Foto: Peter Griffin



Os medios de masas téñennos afeitos a unha imaxe moi específica de perdedor: aquel que, xa desde neno, semella predestinado ó fracaso. Aquel que xa emite claramente ese sinal desde antes de entrar en competición, sen ser el nunca consciente. O típico Milhouse Van Houten, por poñer o exemplo que case todos coñeceredes.
Isto non é outra cousa cá tradución en estereotipo da mentalidade inculcada polos sistemas chamados democráticos nas súas sociedades. O razoamento non é meu, que o collín emprestado. A ditadura somete ó individuo por medio da represión: se a este se lle ocorre acusar ó Estado dos seus males, mállase nel co vergallo ata que acepte que o que se lle impón é o correcto, por esa razón, porque a Autoridade sempre sabe o que é correcto, e punto. En democracia non. Existe igualmente un individuo ó que someter, pero doutro xeito máis sutil. Teño falado desta manobra máis veces. Consiste en meterlle na chencha a idea de que o esforzo leva aparellada unha recompensa, en calquera caso imaxinable. De non recibila, significará, xa que logo, que o individuo non se esforzou canto debía. Velaí: os que, unha vez que lles chegue a vez na ringleira, non reciban a paga logo da xornada de traballo, serán uns preguiceiros. Non se contempla que alguén puidera ter arramplado mentres cos sobres. O Estado xamais terá a culpa, e será inmaturo e egoísta pretender o contrario.
A nova moral enraizou coma as silvas. Desde a súa aterraxe, virou no novo Credo; pois, por mentira que pareza, a xente, mesmo algúns dos que se coidan escépticos, é máis relixiosa ca nunca unha vez defenestrado o cristanismo. Mentres o individuo tivo no peto catro pesos para o centro comercial e as excursións de fin de semana a Portugal, o verme foi furando e furando nos xuízos ata ir apegarse ó fondo. Neses anos non admitía réplica. Agora sábese que tiña a luz conectada de xeito clandestino. O éxito leva, non sei se por norma, si cando menos con demasiada frecuencia, unha contabilidade B.
Dicía que esta nova moral creou un estereotipo interesante, o deses Milhouses, fracasados que ignoran o seu final adiado. Interesante mentres durou, porque se esfarela a medida que a teoría que o sustentaba vai morrendo. Xa non é só o inepto (no sentido de non apto) o que fracasa, se é que algunha vez tivo esta exclusiva. Os aptos fracasan a milleiros, a millóns quizais. Aínda hai, e sorprende, quen continúa a culpalos por non se teren esforzado en preparar unhas oposicións ou polo seu suposto inmobilismo á hora de se chimpar de cabeza ó abismo sen ter a certeza de que habería unha rede debaixo. Cada vez son menos os que inculpan, tamén é certo. Pero carallo, hai teimosías letais para as neuronas.

mércores, 10 de decembro de 2014

Papeis á forza

Foto: Peter Griffin


A Christopher Lee é mellor non mencionarlle as súas interpretacións de Drácula para a Hammer Films, entre fins da década dos 50 e comezos da dos 70. A reacción mínima que pode agardar o curioso é unha réplica destemperada. El, xunto con Bela Lugosi, é o Drácula máis famoso da historia do cinema, penso eu. Con todo, non o atura. Non quere que se toque o tema. Diríase que prefire o esquecemento. Probablemente considera esa etapa indigna, ou como pouco superflua na súa filmografía. Discrepo: non só foi o papel que o deu a coñecer entre Burbank e Valencia, senón que logrou algo tan infrecuente no cinema de programa doble coma seguir a ser lembrado a 10 de decembro de 2014.
Non é o único papel que unha persoa poida verse obrigada a desempeñar á forza. Eu botei anos escribindo cousas das que gardo unha lembranza vergoñenta. Algunhas delas mesmo me valeron premios en certames literarios. En cambio, por aquelas outras das que estou máis satisfeito só me deron as follas das patacas. O prezo a pagar por unha presada de euros de dignidade é xustamente esa contrariedade. O meu caso e máis o de Chistopher Lee non son, claro, enteiramente comparables, non para min, aínda que si tal vez para el.
E hai máis papeis á forza nesta vida, hai. Máis mundanos, igualmente necesarios, moitas veces infravalorados. O papel de escoitador cando todo o mundo se empeña en falar: hoxe non se estila, confúndese coa timidez ou, peor, coa lentitude mental. Tamén o de engadir humor cando no ambiente a solemnidade vira estomagante. E o inverso, que é menos prescindible ca nunca: o de se poñer serios cando a xente descoñece a liña que separa a ironía da frivolidade: isto último xa acontece de xeito masivo. O de conterse cando os demais andan acesos. O de optar pola cordura cando o mellor visto socialmente é tolear. Non digo máis: sabedes de que falo. Algún día serán papeis de prestixio, dos que non deben faltar en filmografía ningunha.

luns, 1 de decembro de 2014

O bo e mal camiño





A certo escritor lucense aparecéuselle hai anos a Virxe. Iso contou el mesmo, polo menos, segundo un coñecido común. Este coñecido comentoumo coma se fora algo abraiante, e é comprensible que así pense. Con todo, pregunteille se coñecía moitos escritores e confesou que non. Velaí. Para min o verdadeiramente abraiante sería que ó escritor se lle tivera aparecido a Virxe. Que coide tela visto, non tanto.
Artistas e manías, cando non a loucura, teñen ido con moita frecuencia polo mesmo camiño. Á marxe do esnobismo de mil músicos que se deixaron aleccionar polo Maharishi na era da psicodelia ou pos, neste tipo de existencias máis ben poucas veces se deu a querenza por tardes de sábado no centro comercial ou éxitos de radiofórmula. A creación literaria, para o caso, debera implicar unha certa distancia cara o que consideramos “convencional” para poder debuxalo nunha nova forma. O outro día linlle a Dolores Vilavedra defender o contrario e non sei ata que punto algo parello sería conveniente á hora de facer literatura. Boris Vian era un tolambrón, Raymond Carver un borrachuzo amargado, Norman Mailer un atormentado maltratador doméstico. Só son tres: a lista máis ou menos completa non cabe aquí. Non digo que niso basearan os seus procesos creativos, pero si que esa diferencia con respecto a outras vidas máis apracibles (que non necesariamente máis doadas, tamén é certo) ben puido influencialos de xeito decisivo.
Este razoamento, seino, pode resultar inocente nun presente cheo de escritores que parecen incapaces de nada desaconsellable pola moral ou pola moda. Pero é que un non sempre presta atención a unha nin á outra.

luns, 24 de novembro de 2014

Vidas sen primavera


Foto: Lilla Frerichs


Lembrei onte, e púxena no Twitter, certa frase de Conan El Bárbaro, o filme de John Milius de comezos dos 80, cando están Conan (Arnold Schwarzenegger) e máis Subotai (Gerry López) conversando mentres se dispoñen para a batalla contra as hostes de Thulsa Doom (un James Earl Jones maxestoso). Devalan na posibilidade dunha vida convencional, ben distinta da que levan, errante e azarosa, de latrocinio e loita pola supervivencia espada en man. Segundo o guión do escritor Louis Sprague De Camp, Conan négaa, melancólico: “Nunca haberá primavera para nós; só o vento que trae olor a fresco antes da tormenta”. Na pista de audio castelán da edición en DVD da Fox aparece inserida nun fragmento en versión orixinal subtitulada, polo que é de supoñer que os espectadores que acudiron daquela á estrea nos cines de España non a coñeceron. Paréceme un erro maior por parte dos autores da montaxe española. Esa conversa, esa frase precisamente, xamais poden faltar na metraxe.
Aquel filme estaba ambientado nunha época remota e nun lugar inexistente. E, con todo, amosa unha coincidencia coa época presente neste país: tamén aquí hai moita xente sen perspectivas de primavera. Non creo que sexan precisos moitos exemplos. Por poñer un recente, os pacientes do futuro e incompleto servizo de Radioterapia do hospital Lucus Augusti que ficarán sen atender alí, porque a Xunta decidiu que priman números sobre persoas e, polo tanto, mellor unha casa sen tellado ca ningunha, e outro clásico, coma o limbo no que están os desempregados de longa duración de entre 30 e 45 anos, para os que non hai previsto plan ningún de rescate por parte do Estado.
Aí remata toda semellanza. Isto non é a Hiboria de Conan. Deste lado da pantalla (ou da páxina) algúns que afirman vivir sen primavera, e non falo de escuros políticos nin especuladores, quérennos vender que a vida así é algo necesario, incluso estimulante, mentres nos incitan a emprender no baleiro. Cando non ten nada de poético, nin remata rápido e sen dor. Non, se algún día foi factible, hoxe é a cada punto máis difícil vivir sen primavera. Porque, rematados os créditos finais, aínda estamos aquí. E é tremendamente excitante saír de viaxe sen diñeiro, sempre que teñas onde volver.