luns, 25 de agosto de 2014

A besta non coñece o morno

Foto: Paul Brennan
Para moitas persoas hoxe, a vida non ten sentido sen unha implicación emocional directa en case calquera fonte de conflito universal. Semellan coidar que non hai percepción axeitada da xustiza sen un sentimento agudo, ben de calor (carraxento e solidario), ben de friaxe (despectivo e condenatorio). Rexeitan a sensación morna, ou non a coñecen, non se sabe. Tal vez lles pareza inhumana.
Deste xeito, podemos ter dúas clases de sentires. Por unha banda, o reflectido, poño por caso, por Mariano Rajoy e máis Angela Merkel nesa fotografía que esperta maledicencias nas redes sociais: tocan ó santo como se toca o que segundo un pensamento estricamente pragmático é: un obxecto inanimado. Pola outra, temos individuos xustamente airados (non empregarei a palabra "indignados" por non mover a confusión, pois non falo diso aquí) por certas atrocidades que, en troques, gardan un silencio teimudo ou falan de nimiedades perante a noticia doutras atrocidades de similar magnitude con distintos perpetradores e vítimas. Pero o máis curioso deles non é ese dó selectivo, senón que, no seu ardor, pasan a considerar emblemas da loita pola liberdade e pola xustiza a máis dun "bon peixe", que dirían na miña casa, que xamais se distinguiu pola súa defensa de tales valores (antes ben ó contrario) no momento no que éste é atacado por outro bon peixe simplemente máis potente no aspecto económico e/ou no militar.
Cando o ser humano ignora, deliberadamente ou non, que a (equi)distancia é fundamental para examinar un problema e procurarlle a mellor solución, comeza a deixar de ser humano para comezar a ser besta. E a besta non coñece a zona morna. Nunca se viu ningunha que dera cura. O seu é procurar presas: ou as devora ou as abandona malferidas no deserto.

martes, 19 de agosto de 2014

1.500.000 boas intencións

Foto: Julie Gentry

Ás veces vexo, riseira de natural e acompañada de amigos, unha moza coa que teño coincidido máis veces, sobre todo na rúa da Raíña. Daquela, riseira por esixencias da profesión (coñecíaselle moi ben), era captadora para certa ONG. A última vez que me parou e intentou explicarme de que ía a cousa, respondínlle sen necesidade de forzar a cortesía que sen unha fonte estable de ingresos mal se pode axudar. Non semellou moi convencida. Engadín que ía botar unha aposta deportiva e prometín que, se gañaba (eran 44 euros de gañancia potencial, que non chegaría eu a ver), me apuntaría pola tarifa mínima, que coido que eran 3 euros mensuais. Eu pensaba facelo. Como adoita acontecerme, esta última frase estivo de máis. Coido que coidou que a coidaba parva.
Lembro todo isto cando non deixo de ver na televisión e nas redes sociais vídeos de futbolistas e actores famosos deixándose botar porriba un caldeiro de auga xeada. Seica o fan por unha causa nobre: recadar fondos para a investigación dunha enfermidade das que chaman "raras" por non chamarlles pouco rendibles para as farmacéuticas, que viría producindo unha sensación semellante en quen a padece. Non faltou quen protestou: no sitio de andar facendo babecadas diante da cámara dun smartphone, ben podían contribuir, e pouca perda sería, cun petisco dos seus elevados saldos bancarios.
Non dubido da boa intención desas celebridades, nin do seu poder de influencia sobre a masa. Hai moita xente que adopta o estilo Jersey Shore refinado que se estila en Cristianos Ronaldos varios, e para que alguén faga tal sen dúbida cómpre un grande poder de convicción e moi pouca dignidade por parte do convencido. Pero quedo co que dixo nunha entrevista o encargado de deseñar campañas promocionais para varias ONGs: faise ben máis con 1.500.000 euros ca con 1.500.000 visitas no Youtube. A miña captadora de ONG xamais o entendeu, témome.

luns, 11 de agosto de 2014

O que John Wayne e máis eu admitimos

Foto: Maliz Ong
Un coñecido felicitoume por whatsapp polo último premio literario que gañei. Tardou o seu en sabelo porque eu non adoito conceder bombo mediático a estas cousas. Para min, é un xeito máis de seguir podendo pagar uns vaqueiros baratos. Os escritores galegos non o recoñecen con demasiada frecuencia. O último ó que llo escoitei foi Roberto Vidal Bolaño, en paz estea. Alguén lle chamou o John Wayne da literatura galega. Igual mesmo lle acaía o alcume.

Ó meu coñecido expliqueille que non era o dos premios un xeito de conseguir efectivo moi diferente do das apostas deportivas. Sabemos el e máis eu, por botarmos de cando en vez unha moeda nunha máquina para selar unha combinada de sete partidos, que o azar é tan poderoso coma a morte. O éxito dunha aposta depende en grande parte de que un futbolista do equipo favorito non teña o día atravesado e se faga expulsar ós vinte minutos estilo Képler Laverán Lima Ferreira, alias Pepe. Pois nos certames literarios case ocorre outro tanto. Tamén alí hai moitos Pepes. Pode haber Pepes autores que teimen en non se cinguir ó que se agarda deles e brinquen a couces coa moda vixente; e pode haber Pepes membros de xurado resistentes a iniciar tratamento con metadona contra o academicismo ou as manías que anubran a obxectividade. É terreo minado para quen teña algo mellor (pagado) que facer na vida, desde logo. O problema é que as apostas polo método ianqui de cotas, sempre que haxa sorte, non dan máis rédito ca catro cadelas. Así que un debe xogar ó Gordo da Primitiva: pouco é o que se precisa para apostar, pero a probabilidade de premio é unha entre varios millóns. Neste aspecto, a vida dun escritor ten pouca complicación á hora de facer a escolla, polo limitado das alternativas.


martes, 5 de agosto de 2014

Negra ou policial, pero luguesa e rural

Xa saberedes que hoxe en Galicia se confunde constantemente a novela policial coa novela negra. Algúns, non sei ben por que, din “novela negra ou policial”, ben, conxecturo, por non pillar os dedos coa folla da porta, ben porque coidan que ámbalas dúas cousas son o mesmo; espero que sexa pola primeira razón. Hoxe, aquí, ata onde sei, non existe a novela negra pura no sector editorial, mas ese é outro conto.

A tres bandas, de Xosé Miranda, si podería chamarse en propiedade “novela negra ou policial”, ó posuír características das dúas. Malia que pese máis a parte policial co seu cemento estándar crime-sospeitosos-detectives para termar da estrutura, paga a pena polas súas olladas a barrios con muros de ladrillo afumado, lixo e xente de mala vida. Tamén os detectives son moi singulares: unha parella todo o crible que pode ser no xénero, e iso que son un hipertenso cataléptico case toco e un xastre comunista obeso mórbido. Mais a distinción da novela reside na súa etiqueta rotundamente luguesa e rural, dous adxectivos que aínda hoxe non din pouco xuntos. Aquí o poder é agrario, representado por un industrial leiteiro (de apelido Vence, con uve), e tamén a ameaza á estabilidade ese poder: unha esposa (ata entón) obxecto arrebatada no seu día dunha casa labrega por quen se coidaba con dereito de pernada. E un detalle maior para redondear o conxunto: no día no que se resolve a historia, a provincia fica paralizada por unha tractorada.

Só hai unha eiva importante nesta novela, polo menos segundo o meu concepto de novela negra. E é que o que os protagonistas, os bos da película, por dicilo así, procuran no fondo é o restablecemento da orde, por moito que se posicionen moralmente contra o poder. Nisto teríame gustado máis que o autor seguira o modelo Jean-Patrick Manchette e tivera convertido a ese par de detective sen gabardina por fóra mais si por dentro nun grupúsculo anarquista. Daquela (1993) aínda isto estaba permitido na literatura galega.