sábado, 28 de xuño de 2014

O impacto

Rescato este meu artigo publicado o ano pasado en Letraenobras.com; non é recheo malia que o pareza


Hai pouco, aí atrás, deume por reler Corrupción e morte de Brigitte Bardot, novela extremadamente negra de Xosé Fernández Ferreiro. Alá por 1981, valeulle unha mención no Blanco Amor “atendendo ó interese da trama e ás súas calidades como modelo dunha posible narrativa popular galega”, segundo a acta do xurado. Argumento: Moza de provincias, fermosa (disque idéntica á Bardot) e de temperamento impulsivo, que soña con ser estrela de cine malia carecer de calquera formación en arte dramático ou experiencia fílmica, e non por amor á arte senón á dolce vita, adoita escribir ás produtoras remitindo fotografías súas máis ou menos glamurosas. Nunha destas, recibe á fin unha resposta, sendo citada en Madrid capital como unha das aspirantes ó papel principal nunha coprodución hispanofrancoitaliana de próxima rodaxe dirixida por Luis Buñuel. Así que, logo de rifar co seu decentísimo mozo (aspirante el a boticario, coma seu pai e coma seu avó) e de mentir á súa sacrosanta nai (que pretende casala co decentísimo mozo para rematar por facer dela outra sacrosanta nai, na súa opinión), a moza fai a maleta e alá vai. O que atopará en destino é moi distinto ó que imaxina: irá dar a unha boca de lobo pornográfica e alucinóxena.
Se alguén a ten a man e decide darlle unha xeira, aviso: non debe esperar nada aproximado ó sublime. Eu teño, mercada de segunda man, a edición de peto (Xerais, naquela colección encantadora, Montes e Fontes) e iso é o que é, unha novela de peto. Sae case a tópico por páxina e está narrada de xeito bastante funcional; albíscase apenas unha faísca de marca propia en certos pinchacarneiros léxicos e reiteracións aparentemente fortuítas. Non é a obra favorita do seu autor (esta sería, polo que lembro terlle lido, O minotauro, crúa e demencial, igualmente insólita e esquecida hoxe). Empregando a linguaxe cinematográfica, sería unha exploitation sobre o perigoso da suma ambición máis ignorancia. Non é tampouco o que se chama unha proposta literaria revolucionaria, pois a mensaxe é máis ben conservadora. E non obstante, ten algo que lle confire un valor considerable. Un esquema en teoría tan rudimentario como é unha actualización cun extra de perversión do conto de Carapuchiña Vermella da como resultado unha novela evocadora, intensa, estimulante. Filmada naqueles anos, puidera ter dado un bo filme comercial, de culto hoxe.
O expresado con brevidade na antepenúltima e penúltima liñas di, para min, tanto coma o contido no resto. Falo do impacto. Ese impacto seguiu a aparecer na narrativa de aquí en anos posteriores, con moita frecuencia. Contra o comezo da década de 2000, comezou a escasear. Actualmente, e ata onde coñezo, é tan pouco visible coma o cuco, coa diferencia de que ó paxaro, polo menos, sempre hai quen afirma telo sentido cantar coa chegada da primavera. Por aquí, Diego Ameixeiras, aínda sen ser propiamente autor de peto, fica algo só na zona mainstream; é posible que na sombra das editoras pequenas haxa outros. No tocante ós demais, semellan inmersos noutra lonxitude de onda. O xurado do Premio Blanco Amor 1981 agoirou algo que agromou, captou unhas raiolas do sol da mañá e morreu cando lle verteron auga con sal nas raíces.
O pobriño do impacto nada fixo, penso eu, para recibir este trato. Poida que non sexa eu o avogado que máis lle conveña, pero téñase en conta que a literatura debera ser contraveleno para a vida de 9 a 2, alternativa sólida á telerrealidade, complemento do cinema con encanto, acelerador do ritmo do reloxo cando ninguén te chama para irlle tomar unha e razón para vivir cando non hai competición futbolística oficial. Que tamén o pode ser a XBox, pero non é o mesmo. A quen corresponda: mediten a cuestión con calma, pero non demasiada, que a vida é moi curta, aínda que ás veces pareza todo o contrario.

sábado, 21 de xuño de 2014

Miraxes

Foto: Michael Miloserdoff

Escrito nun pub no que está a soar pop español dos 80


Así que un abre o suplemento literario do xornal. Ou mira esta web ou aquela. Ve un cento de autores, outro de libros. Algunha reseña é máis ben piadosa, pero a meirande parte delas nomean á devandita obra e mais ó devandito autor marabillas do panorama literario recente. É curioso, ou igual non tanto, que non coñeza un nin a uns nin ás outras. Non é maledicencia. É iso: que non sei quen é esa xente, nin me soa de nada ese libro. Algúns gañaron o Pulitzer, outros regresan "logo do enorme éxito" da "aclamada" novela que sexa. Xa sabedes... Pregúntome que sería deles antes. Descarto que xurdiran da nada. Probablemente leven anos publicando en editoras desas que non son agarradas cos dereitos de autor: escritores feitos e afeitos, que non é o mesmo. E con todo, nin así. 
Tampouco é raro isto. Non xa só porque eu ande algo desleixado para estas cousas desde hai tempo. É que os mellores creadores de seres irreais adoitan ser os xornalistas, en especial os do eido da crítica literaria. Xa quixeran moitos escritores esa capacidade para tecer miraxes perfectamente cribles.
O novidoso é a sensación (demasiado intensa) de que hai moitas probabilidades de que non volva ler xamais en ningures eses nomes. Que desaparezan tal e como apareceron. Que no seu sitio aparezan outras miraxes e volvan desaparecer do mesmo xeito. Será iso ó que ás veces chaman "carencia un referente". Será.

xoves, 12 de xuño de 2014

Os corpos de plástico

Foto: Mick Lissone

Nun día de sol indeciso, uns mozos saen dunha cafetería. Indo rúa arriba devagar, dálles por falar do físico da camareira. Un deles defíneo coma "rotundo". Outro opina que se lle coñece a gordura a quilómetros. Supón que ó primeiro non lle atraería tanto se ela non levara tacóns altos e que, así e todo, notábaselle o michelín por baixo da blusa moi curta e a abondosa celulite nas nádegas a piques de rebentar uns vaqueiros cinguidos ata o extremo. Da por feito, se cadra precipitado no seu xuízo, que o outro non a imaxinou xa núa, libre deses artificios. O primeiro opina que esa gordura non a fai gorda: que lle acae. Un terceiro di con cara de estrañeza que o primeiro ten uns gustos "moi raros". Concede, iso si, que ela é riquiña de cara.
A beleza física reside na perfección das liñas do trazado anguloso dos ósos dos corpos con pretendido glamur que apenas semellan vivos, de tan labrados a golpe de sol ou UVA ou ximnasio ou dieta, para uns. E na carne curviliña (e donda, por que non?) dos corpos que, xusto pola súa evidente imperfección, non parecen de plástico, para outros.

mércores, 4 de xuño de 2014

Homes do espacio

  Homes do espacio (Edicións Castrelos, colección O Moucho, 48, 1976), de Lois Fernández Marcos, non é memorable no sentido da excelencia literaria. Non é raro nos pioneiros: foi o primeiro libro de ciencia-ficción editado en galego. Digo que non é excelente, e digo tamén que é infrecuente. Malia tratar de aventuras espaciais e mundos exóticos a anos-luz de distancia, o seu estilo conciso e eficaz lembra máis ben ó dos contos de tradición oral; este toque é moi evidente en relatos coma Li-Ching, A Belida ou A fin de Chai-Si. Tampouco cómpre esquecer as influencias fundamentais. Se coñecedes o pulp ianqui da primeira metade do século vinte, o de Weird Tales e demais, eses nomes orientais en plan perigo amarelo resultaránvos ben familiares.
Na segunda edición (titulada Galaxia lonxana, Xerais, 1995), moi ampliada, deixaron fóra tres relatos da orixinal: Kurfún, O ataque dos lobomonos e A nave. Non o comprendo. Para min, non desentoan comparados co resto, e aínda lles vexo un extra de orixinalidade. O conxunto ten o seu interese e a súa forza principal no lúdico e no evocador. Valórese con xustiza: non é pouco. Non o era daquela, e hoxe moito menos.
Do autor, pouco se sabe; segundo a Galipedia, é perito mercantil. Se aquí estivera popularizado o termo "escritor maldito", tal vez lle acaera. Non nos arriscaremos e deixarémolo en "escritor incógnita". Pouco máis publicou, que eu saiba, aparte destes relatos. Por que? A saber. Unha de dúas: ou non vía porvir, ou máis nada que contar. Fora polo que for, o seu mérito tivo, e non se pode dicir que o final non fora honesto.