xoves, 31 de decembro de 2015

Mensaxe multiusos Nadal/Noitevella/Aninovo. Ler baixo a propia responsabilidade


Foto: George Hodan

A sala do HULA na que instalaron o acelerador de radioterapia, polo que puiden ver no xornal, é branca e sen ornamento, agás por un detalle: unha paisaxe da Ribeira Sacra en panorámica, ocupando toda a parede contra a que se atopa o aparello. Probablemente a puxeron alí a propósito. Será o que vexa un paciente antes ou despois de se someter a radiación. Paréceme unha inxenuidade pensar que unha fotografía enorme dun río entre altos outeiros verdes ó sol poida aliviar o sufrimento que provoca o cancro. Mais eu non teño cancro. De feito, non dubido que poida funcionar. Tampouco o partido que goberna España, que decidiu poñer unhas eleccións xerais a 20 de decembro, cando demasiados votantes estarían a pensar no prezo do marisco, na reserva de mesa nun restaurante ou no modelo de tablet axeitado para un cativo de seis anos, pero non na importancia da súa decisión á hora de escoller papeleta. É máis: estráñame que non escollera un día de fins de decembro para anunciar algún dos seus moitos recortes orzamentarios ou a Lei de Seguridade Cidadá. Conxecturo que o contemplou e non logrou cadrar datas. O Nadal é esa época do ano na que máis doadamente se comunga con rodas de muíño. Porque unha xuntanza familiar ó estilo europeo meridional é unha moa das que precisaban dous burros para ser movidas. E o caso é que a xente é abnegada. Poucos haberá que rexeiten pasar por semellante proba de forza, por moito que se laien antes ou despois de ter que facelo cada ano. Nos últimos días do ano 2015, mantéñense as servidumes. Proclámase a liberdade individual para facer ou pensar case todo como signo de modernidade, agás no que respecta a costumes de hai séculos, ou milenios. Custa renunciar ó grolo acedo, tal vez porque iso representa renunciar tamén á sobremesa que rebaixa ese mal sabor.

martes, 22 de decembro de 2015

O pelello do veciño. Post electoral do ano


Foto: Ken Kistler

Escribir sobre un proceso electoral implica, coma escribir, en xeral, unha dificultade: a de dicir algo que non se teña dito xa. Certo que, ficando no ámbito galego, e especialmente no lucense-ourensán, as posibilidades multiplícanse. Os taxistas que afirman votar ó Partido Popular por considerárense empresarios (coma se isto significara algo, e sen decatarse, supoño, de que as simpatías de tal partido nese sentido tiran máis cara a banda de Amancio Ortega ou Florentino Pérez) case semellan sensatos a carón dos septuaxenarios que votan guiados pola influencia poderosa do costume ou, malia que o actual rostro do cartel non lles diga nada, e que mesmo lles pareza o fulano un señorito sen sangue, por respecto á memoria do Patriarca. Estes, coido eu, son máis numerosos ca esoutros que simplemente temen a suposta loucura das cabezas novas, que tamén ignoran o detalle esencial de que hoxe o absolutismo é imposible, porque a política se basea en medir cada paso dado, e porque todo paso é observado desde máis dun despacho, máis preto ou máis lonxe.
A min, do acto de votar, interésame máis outro aspecto, do que coido que case ninguén é consciente nin antes, nin durante, nin despois de levalo a cabo. Pregúntome se, tanto os que votan para que nada cambie, como os que o fan para que cambien algunhas cousas, como os que pretenden que todo cambie, verán que a súa decisión pode condicionar a vida do veciño durante catro anos, ou máis; hai xa causadas desfeitas que tardarán moito máis ca iso en arranxarse. Imaxino que non: só se quere saber o que pasa na casa do lado se se sospeita que estean a falar mal dun alí.
Para min, o acto de votar entraña tanto perigo coma disparar unha arma. Estou por pensar que sería preciso crear un carné tamén para iso. Tarefa imposible de tan complexa, por descontado. E difícil sería, de tódolos xeitos, afastar das urnas a eses taxistas e septuaxenarios empurrados pola fe cega e o único dó do propio pelello.

luns, 14 de decembro de 2015

Pedro Sánchez e o rebumbio


Foto: Shayna Michaels

Teríame gustado ser actor de dobraxe. Poñer voz a outros, profesión tan menosprezada coma meritoria. Non sei se teño certas aptitudes; son consciente, cada vez que vexo un filme español actual, de que, en comparación, non son malo como voz estándar non teatral. Invalídame, en cambio, unha carencia definitiva: nacín co timbre baixo. Cústame facerme oír, con moita frecuencia, nas situacións máis convencionais. O problema vese acrecentado nun país onde o ton medio é elevado en decibelios. Diría que, de tan alto como se fala, se afai o propio oído a tal volume ata o punto de que toda mensaxe a volume inferior (audible así e todo) resulta dura de escoitar. Din moitas linguas lucenses que as patronais do San Froilán esmorecen lentamente desde que ós donos das tómbolas lle privou o Concello de poñer a música en modo rebentatímpanos. Non se sabe se a idea, nestes lugares do rebumbio, é destacar a voz que os fai felices ou amortecer a que lles fala do que non queren oír.
Por iso non me estrañei do cambio de rexistro de Pedro Sánchez, candidato socialista ó Goberno de España, durante un mítin recente, non sei se na Coruña. Tal cambio consistiu en pregoar o seu discurso con aceno case furioso e voz desgarrada, áspera de forzala, cando el se viña caracterizando ata entón por unha sobriedade burocrática, moi acorde co seu aspecto. A outros, polo que lin, si que lles estrañou. Interpretaron desesperación e/ou desnorte nese cambio. Para min, limitouse a botar man do recurso que deixara sen explotar: a pose de camisa rachada. Neste país, se se fai ben, que tampouco é doado, é imán de empatías e votos, con independencia do que se diga. É remedio antigo: disque o éxito de moitos grupos de rock de vocalista ouveador, sobre todo en directo, reside na reminiscencia prehistórica do líder tribal a indicar o camiño cos seus urros. E neste país, polo visto, o tempo efectivo transcorreu moito menos ca noutros.

martes, 8 de decembro de 2015

Vidas sen mortos nos armarios


Foto: Piotr Siedlecki

Estiven lendo Máscaras rotas para Sebastian Nell, de Alberto Ramos. Non o fixera antes porque lle tiña certa prevención; xa se sabe o que adoita acontecer cos premios literarios. Esa prevención esvaeuse ás poucas páxinas. Pagou a pena. Un dos seus poucos inconvenientes é que a metade do paxinado (400 páxinas) ou máis consista en citas de Shakespeare. Púxome a paciencia contra as cordas, mais resistín e lin de corrido. Logo hai un momento no que desaparecen para pasar, sequera brevemente, a Oscar Wilde: agradecino. Tampouco é moi de estrañar esa reiteración: a novela é a transcrición dunha longa entrevista a un actor británico bastante aborrecible e enfermo de Alzheimer nos últimos anos da súa vida. É unha novela estimable, moderna, superior á media aquí. Seríao mesmo sen as citas shakespearianas. Claro que, sospeito, non lle darían o premio en tal caso, por moito que o merecera igual.
Non a xeito de crítica, repararei noutro detalle. A novela ten dúas personaxes principais. Unha é o propio actor, Sebastian Nell. A outra é Rebecca Graham, a xornalista de The Guardian que o entrevista e asinará o libro produto desas conversas. Non é unha simple intermediaria, non. É a actriz que lle da a réplica ó actor nesa longa función final. No retrato que se fai de ámbolos dous, Nell aparece coma un monstro unhas veces, coma un torpe malicioso outras, coma a persoa máis solitaria do mundo case sempre. Graham, en troques, é digna e equilibrada, sen matices. O desenvolvemento lóxico do argumento deixoume decepcionado. Hai un momento no que, se a transcrición da entrevista ficara en manuscrito inédito, puidera terse dado a sorpresa: é cando Nell a acusa de conspiradora e ambiciosa. Aí pensei que a novela, vista desoutra maneira, superaría o nivel que amosara ata entón, se se descubrira que ela si tiña o pasado escuro que negaba ter. Mais non, claro que non. Axiña Nell volve ser un bufón tristeiro e Graham, Nosa Señora da Rectitude. Obvio, xa digo: nun libro publicado por ela mesma, xamais admitiría a súa culpabilidade en asunto tan escabroso, de ser certa. Sería unha incongruencia de calibre groso.
O que me interesa deste detalle é o retrato das dúas personaxes, por maniqueo. Sen haber heroe nin vilán, unha é boa, o outro malo. Será que son moi de novela negra (da boa, da menos compracente), na que ninguén é totalmente bo nin totalmente malo, senón humano. Neste sentido, é o xénero máis realista que poida haber. E coido que xa imos maiores dabondo para aceptalo. Aparte, e concordaredes comigo, unha existencia sen morto ningún no armario, grande ou pequeno, debe ser algo tan inimaxinable coma soporífero.

martes, 1 de decembro de 2015

Soidade, materia obrigatoria


Foto: Martin Birkin

Di Elvira Lindo, sobre o libro que acaba de publicar acerca das súas experiencias ó longo de 11 anos en Nova York, que unha diferencia moi importante que percibe entre os anglosaxóns e os latinos é a visión que se ten da soidade. Para un latino, unha persoa sen moza ou amigos é unha persoa fracasada. Para un anglosaxón, unha vida solitaria é algo perfectamente común.
Non cómpre tomar ó pé da letra o que diga unha escritora que afirma que “se non xeneralizo, non escribo”. Non é prudente tomar ó pé da letra o que un escritor diga para presentar un libro, nunca, e menos hoxe. Un escritor non tira radiografías da realidade, e aparte, moitos séntense obrigados pola chamada cultura do espectáculo a dicir cousas tan dubidosas coma rechamantes: o que sexa na esperanza de competir con Netflix. E malia isto, recoñézolle tino á teoría da señora, no que atinxe á parte latina e en base á miña experiencia.
Ben sabe Lindo o latina que é España; que Galicia (a actual, polo menos) o é tamén sábeo calquera co sentidiño no seu sitio: nin ponliña irlandesa, nin carallos. Queda patente non só no abatemento de tantos lucenses nun día de orballo, senón en que, aquí, alguén sen parella nin amigos coñecidos é ese individuo rariño ó que as amas de casa e os xubilados considerados lle conceden, como moito, a súa “educación” no mellor nos casos. No peor, é o candidato número un a sacaúntos.
Por baixo destas actitudes revolve o instinto. Dado o concepto utilitarista que aquí se ten das relacións sociais, alguén desconectado da sociedade é alguén sen habilidade para subsistir.
O illamento é malo, non o vou negar. Pero teño a impresión de que algunha xente acumula amizades como un estudante de carreira técnica acumula coñecementos. Coido que non se sabe estar só, nin o importante que é saber estar só. Non sempre a soidade che bota demasiada leña na cheminea. Ten as súas vantaxes. Ás veces, na distancia e sen o rebumbio, as cousas vense moito mellor. Por outra banda, o solitario sempre se amosará máis agradecido coa compaña nos momentos nos que abandona o seu estado habitual ca quen viva todo o día pendente da multitude.
Non sei se poña un Change.org para que se inclúa a materia de Soidade no calendario lectivo. Claro que, vendo como lle vai á de Filosofía, habían tomar a proposición a chacota.