A saga continúa...

AQUÍ:

https://apequenanovelagalega.wordpress.com

A derradeira

Foto: George Hodan

Pois si, esta é a fin: a derradeira entrada d'A Pequena Novela Galega. Non teño máis interese en seguir, por entender que xa dixen canto tiña que dicir, e porque isto me está a quitar tempo para outras cousas. Tampouco creo que vós o teñades en que continúe. Desde logo, popular, o que é popular, non foi este curruncho. Tal vez un dos meus moitos defectos, o de dicir o que, sen pretender ser ofensivo, ás veces non agrada, produciu as consecuencias imaxinables.
Sexa como for, ata aquí chegamos. Non sei se volverá APNG. Pero non estivo mal. Moitas gracias a todos os que viñestes de visita. Penso que nos veremos outra volta.

Donald Trump e as cidades dementes

Foto: Vera Kratochvil

Nos filmes de ciencia-ficción ianquis dos cincuenta sobre monstros xigantes, era común que a acción transcorrera na típica vila do país, pequeneira e con frecuencia preto do deserto, onde todo o mundo se coñece e o editor do único xornal bota a xornada axotando a pachorra, de parola co sheriff ou co médico local a laiarse da ausencia de noticias minimamente relevantes. Ata que xorde unha tarántula mutada en laboratorio ou unha tropa de formigas radioactivas grandes coma Chevrolets. Daquela, pasa a laiarse do risco considerable de que publique a mellor edición da súa vida e os seus subscritores acaben mortos.
Os guionistas escollían este escenario por favorecer o desenvolvemento da historia (aparte de, imaxino, por razóns orzamentarias). Na realidade, tamén adoita suceder que o insólito xurda en lugares remotos.
En Lugo non hai, que se saiba, animais descomunais, mais é unha cidade incomprensible. O comportamento de moitos dos seus habitantes resulta tan inestable coma o clima: en certas épocas do ano, pode ir máis frío ás seis da tarde que ás dez da noite. Aquí pode un dar con xente que aparente adoralo o martes e que o mércores pase por diante súa coma se fora un perfecto descoñecido ou, se o encontro é inevitable, amose un desgusto indisimulado. Un home ó que antes vía moito polo Pazo dos Deportes é exemplo disto. Unha tarde batín con el na Ronda da Muralla e falamos preto dunha hora. Máis ben falou el, que eu apenas dei metido baza. Varias veces me quixen despedir suavemente, por se el me estivera a facer compaña por cortesía e lle privara eu de atender asuntos máis urxentes, en van. A seguinte vez que o vin, saudou con descoido e avisou que levaba présa, sen se deter. No sucesivo, cada vez que me vía, agachaba a cabeza coma accionando un resorte e cambiaba de acera se tiña ocasión. Faría pensar a calquera que tivera sido eu o conversador torrencial. De igual maneira, en case cada rúa pode un cruzarse con rostros de expresión perplexa ó seu paso. Non, non hai que levar o cabelo tinguido de amarelo canario, nin ir recitando en voz alta unha saga nórdica. O aspecto dun pode ser completamente corrente e, así e todo, e sen unha periodicidade regular para esta actitude, provocar un estraño estupor.
Custa afacerse a estas cousas, máis cando se trata de mentes inescrutables, de voces que case todo o din co mesmo ton. Non vale calquera para esta vida.
Estes fenómenos, por certo, non son exclusivos da poboación nativa. Sei de natais de Madrid residentes aquí desde hai anos que fan igual. Conclúo, pois, que non é a persoa, senón o lugar. Un pouco como se temía Unamuno que lle pasaría cando se trasladou a Salamanca, creo lembrar terlle lido nunha súa carta a un coñecido. Dicía algo así coma que, se á volta dun tempo na vila castelá empezaba a virar inactivo e tedioso, non habería dúbida de que se tiña convertido nun habitante máis.
E xa se me foi a man coa digresión. Quería eu falar do triunfo de Donald Trump, cimentado no voto de provincias. Pero non é cousa de vos aburrir.

Vincent Price tiña razón, e non Richard Branson

Foto: Petr Kratochvil

Un destes anos pasados, a estas alturas de ano, falaba eu cunha amiga. Dicíalle, a conto do Halloween, que resultaba curioso que moita xente o preferira polo seu suposto atractivo americano cando, comosaberedes, a orixe desta festa de caretas de plástico feas é europea: Halloween é o Samain vestido de bazar chinés.
A súa resposta foi un desganado "Si... Coido que o ano pasado xa dixemos o mesmo." Non deixou que se lle abrira a boca por educación.
Parece unha reacción comprensible. A variedade é algo en risco de desaparición nun mundo onde podes atopar o mesmo tipo de tendas na Gran Vía, en Via Veneto e nos Elíseos. Unha sucesión de Starbucks. Como non valorala e aspirar a ela?
Porén, eu, como individuo que case nunca remata por facer o que se espera que faga, adoro sen poder nin querer evitalo o ar requintado co que Vincent Price di, en La tumba de Ligeia, un lugar común: algo así coma que unha vida feliz consiste en saber aceptar as súas limitacións.
En algo tan difícil consiste, aventuro, e tamén en saber aceptar as súas repeticións. Que non debe ser máis doado. Non pasa un día sen que tope un cun enfastiado impaciente. Esa caste de humanos de recente aparición, tal vez, que aborrecen pasar dous días ou dúas fins de semana seguidas facendo máis ou menos o mesmo. É loxico porque é a era tecnolóxica e non o é porque é a era dos opositores á Administración Pública. Tempos raros para todo, estes.
A vida, supoño, é repetirse e aturalo sen problema. Aínda estar a gusto, a poder ser. Porque, por moito que se queira, e aínda que se sexa alguén coma Richard Branson, todos os seus camiños se cruzan uns cos outros antes ou despois.
E se se vive nunha cidade de menos de un millón de almas, xa nin vos conto.

Dylan e a orixe da lingua dos inuit

Igual xa vos falei da vez que lle lin a Richard Ford nunha entrevista que el só se poñía a escribir en canto remataba a tempada de béisbol. Amosou valor. O que escribe aínda interesa a moita xente: ten unha reputación literaria que conservar. Dígoo sen matiz despectivo cara todo canto rodea ese deporte, coidado. De feito, case sempre é moito máis gratificante seguir unha competición deportiva ca disertar de temas eruditos. Pero aínda está mal visto no gremio, pola identificación absoluta e pouco meditada por iso entre escritor e intelectual, este tipo de intereses. Tamén hai que dicir que Ford semella xa un pouco de volta de todo e tal vez se poida permitir tal descaro.
Estarei equivocado, como é habitual nestas cousas, mais a súa actitude suxire que algo coma o premio Nobel non lle quita o sono. Velaí un home equilibrado, se tal fora o caso: amigo dun bo recreo para a alma coma a épica do espectáculo deportivo e indiferente ó que non pode afectar á súa existencia de xeito substancial. Destoutra banda do océano ocorre ó contrario. Vin no meu Twitter que acababan de lle conceder o Nobel literario a Dylan. Foi un segundo. Logo seguín dándolle co dedo cara abaixo á pantalla. Teño máis curiosidade por saber se o Breogán vai fichar axiña o pívot titular que lle falta. Non me chamou a atención a decisión dos señores de Suecia, porque hai xa tempo que a miña lista de feitos imposibles pasou a dividirse en a) feitos máis probables e b) feitos menos probables. Cada día, b) mingua en favor de a). Non vou preocuparme nin polo premio Nobel, algo tan alleo para min (e para calquera escritor en galego, e aínda para a meirande parte dos demais) coma a orixe da lingua inuit, nin polo que para algúns é intrusismo profesional. Disto último, a consecuencia máis negativa pode ser que a reivindicación actual do dereito a facer o cretino produza peticións populares disparatadas. Coido que mellor farían os escandalizados por isto en preocupárense por asuntos máis graves que teñen á porta, que lles atinxen directamente e que, diría un, aceptan coma algo sen remedio, ou acaso natural.
Por certo que, neste asunto da letra como obra literaria, lembro como definía Michael Stipe as letras do Monster, de R.E.M. alá polo 94: un pretexto para que a súa voz soara coma un instrumento musical máis. Algo bastante acaído para o que é a música.

A embriaguez era isto (ou peor)

Foto: Junior Libby

Non paraba moito tempo quieto. Sentaba na beira da banqueta, erguíase, volvíase sentar, volvíase erguer. Dunha vez, botou uns dez espirros seguidos. Pero a súa principal preocupación era atopar a súa mochila. Levaba dentro, seica, “cousas do traballo”. Non fun capaz de adiviñar que traballo sería ese. Tiña un aspecto convencional: fibroso, co cabelo rasurado, camiseta e vaqueiros. Xente de peor calidade teño visto empregada (e cabezas moito mellores no desemprego) en Lugo, así que tampouco me estrañaría.
A mochila, como digo, era a súa obsesión. A camareira díxolle por quinta ou sexta vez que alí entrara sen nada. El non se convencía. Tiña que estar por algures. Foi ata o fondo do local, desnortado, mira por acó, mira por aló. Volveu, con aquel seu andar pouco máis áxil có dos zombis de The Walking Dead. Sentou. Pouco botou así. “Canto che debo?” Pagou a cervexa que estaba a beber. Mirou as moedas do cambio na man. Remoeu unha protesta. Eu, ás súas costas, baixei o pé do traveseiro da cadeira no que o tiña apoiado, para me erguer con máis presteza se a cousa pasara a maiores. Non foi así.
Coidei, aliviado, que o pagamento era o paso último antes da despedida. Polo carallo. Tumba e dálle coa mochila. Preocupeime. Era o terceiro peneque severo que vía ó sol da tarde nos tres últimos días; os outros dous, parella choni máis cani, cambaleante e escandalosa, estaban xuntos nunha cervexería preto de Magoi, un domingo ás cinco e media, levando alí desde as once. Tratei de seguir relendo La sombra sobre Innsmouth, á vez que o vixiaba con disimulo e cunha repugnancia coido que evidente. Cada vez que notaba que se ía volver cara min, baixaba os ollos á páxina. Nunca lle termedes da ollada a un borracho hiperactivo: está nun estado máis animal e resulta máis imprevisible do habitual nun humano. A pasaxe que lía era a da confesión de Zadok Allen, por certo. Cada vez que se volvía cara a camareira, por veces achegándose perigosamente, eu calculaba a mellor maneira de lle bater sen mancalo moito. Tiña localizado o punto exacto do seu espiñazo. Por se acaso, e sen remedio. Coma moitas esponxas humanas, semellaba nunha forma física tan notable coma incomprensible.
Non foi preciso o meu cóbado máxico, por fortuna. Marchou, volveu e marchou, e desta Deus foi con el. A camareira xa o coñecía. Era cliente habitual, polo común naquel mesmo estado. Cando viña sobrio, preguntáballe se “fixera algo” a outra noite. Aseguraba que a súa moza estaba celosa dela (que ignoraba ata entón que tivera moza este home) e que el se dedicaba “a matar”. “E eu a reducir cabezas”, replicáballe ela.
Velaquí as miserias da ilusión humana. Que non vos falen das noites de Hemingway no Floridita, nin do encanto de baixar por licor e tabaco con gafas escuras en mañás desas. Que non vos enrede o máis columnista ca escritor de turno coas súas reflexións de clube da comedia pos acordar con cefalea. A embriaguez severa é un pailán que non bate coa súa mochila. Non hai máis. Ou si, pero resulta menos agradable aínda.

Como dicir fillo de puta sen dicilo (e se a alguén lle importa)

Foto: George Hodan

Entre outras cousas, este é o tempo no que todo o mundo opina de todo e inza o mundo (sobre todo o dixital) de indignados porque a súa opinión non semella importar a ninguén como de pulgas inza o pitbull dun deses aspirantes marihuaneiros a tipos duros coa cara chea de metal. A pulsión por opinar non, pero si comprendo esa indignación. Non é segredo que o natural é opinar para tratar de influenciar a quen escoita. Quitado isto último, todo quedaría nun pasatempo absurdo. Para iso, mellor cazar pokemons. Outra cousa é que teñamos en demasiada estima o poder do noso xuízo.
Aquí houbo eleccións este domingo e o ambiente é o esperado. Hai euforia de autoengano (non sei se finxida) nos gañadores e furia por sentimento de derrota a mans dos elementos nos vencidos. Entres estes temos a Xavier Alcalá ou Carolina Bescansa, que entenden que os vellos non deben votar (deixeina botando no punto de penalti para o chiste sobre Castelao), e máis Miguel Anxo Fernán-Vello, que chama ignorante ó pobo galego, á parte que non votou polo seu partido, imaxino. Os dous primeiros apenas se fixeron acredores de pedradas esporádicas. A Fernán-Vello non o propuxeron para lapidación física porque de momento só temos a do ciberespacio. E resulta que os tres viñeron dicir o mesmo. A diferencia: que o terceiro debera saber que hai unhas normas sociais. Podes insinuar que alguén é un fillo de puta, dalo a entender moi falangheiro, poñer a circular un “meme” sobre o particular, de xeito que mesmo unha criatura de chupete entenda que chamas fillo de puta a ese alguén, pero NUNCA empregar a expresión “fillo de puta”. Caca, neno.
Analistas varios chámanlles a atención como se lle chama a un amigo que sabes que se cega se bebe e xa leva catro whiskys: a maneira de que o esquirol se sume á folga non é cuspirlle ese insulto, esquirol. Nótase aí un certo ton de alarma: atribúen a esa arroutada un grande impacto na masa. Aí penso que se trabucan. Dubido que os votantes contrarios que se deran por aludidos ó oír iso de “pobo galego” foran máis de tres. Dubido que a un octoxenario de Ferreira do Valadouro lle importe un carallo o que se diga no Twitter. Nunca é doada a comunicación entre dous mundos. E aquí o illamento é algo ben factible, en moitos sentidos, e non só por diferencia xeracional.